Στην Αχαΐα η Εστίαση παρουσιάζει ραγδαία άνοδο αφού σε μια δεκαετία οι επιχειρήσεις έχουν διπλασιαστεί. Από 1.350 καταστήματα το 2014, έχουμε ξεπεράσει τα 3.000 σήμερα. Μάλιστα το 2023 είχαμε 20 παύσεις επιχειρήσεων εστίασης και 80 νέες.  Η άνοδος αυτή δεν περιγράφει μια ευημερία του κλάδου αλλά, αντιθέτως εξελίσσεται σε μείζον πρόβλημα του. Όλο και περισσότερα καταστήματα μοιράζονται μια πίτα που μάλλον μικραίνει αντί να μεγαλώνει, ενώ δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι τα πολλά καταστήματα υπάρχουν γιατί είναι κερδοφόρα, αλλά αυτό δεν αληθεύει.

Σύμφωνα με το μητρώο του Επιμελητηρίου Αχαΐας, στον  κλάδο της εστίασης καταγράφονται 3.292 επιχειρήσεις/επαγγελματίες. Τα καταστήματα του κλάδου της εστίασης αποτελούν τους δυο πρώτους πολυπληθέστερους κλάδους στην Αχαΐα με 1.715 εγγεγραμμένα καταστήματα «παροχής ποτών» (ποσοστό 7%) και 1.406 καταστήματα «εστιατορίων και κινητών μονάδων εστίασης» (ποσοστό 5,7%). Το 64,3% των επιχειρήσεων/ επαγγελματιών του κλάδου «Δραστηριότητες παροχής ποτών (καφετέριες, μπαρ, αναψυκτήρια, καφενεία κ.α.)» συγκεντρώνονται στο δήμο Πατρέων, ενώ το 19,9% στο δήμο Αιγιάλειας. Το 83,3% αυτών είναι ατομικές επιχειρήσεις/επαγγελματίες, 11,3% είναι προσωπικές (Ο.Ε., Ε.Ε κ.α.) και 5,5% κεφαλαιουχικές (Α.Ε., Ε.Π.Ε., Ι.Κ.Ε.).

Στην Αχαΐα η Εστίαση εκτιμάται ότι απασχολεί 30.000 εργαζόμενους, αποτελώντας τον δεύτερο εργοδότη μετά το Δημόσιο και είναι εξαιρετικά δυναμικός κλάδος όπως και σε όλη την χώρα. Όμως, καθημερινά οι επαγγελματίες του λυγίζουν για πολλούς λόγους:

• Κάθε μήνα έχουν 25 μόνιμες υποχρεώσεις για πληρωμές (μισθούς, ενοίκια, φόρου, ΑΕΠΙ, Δήμο, ΔΕΗ, ΕΦΚΑ κ.α.).
• Υποβάλλονται σε συστηματικούς ελέγχους από πλήθος υπηρεσιών που προσθέτουν κόστη.
• Δεν υπάρχει έμπειρο και εκπαιδευμένο προσωπικό.
• Το ασφαλιστικό κόστος όπως και ο ΦΠΑ είναι πολύ υψηλά.
• Ο κλάδος ποτέ δεν εντάχθηκε σε επιδοτούμενα προγράμματα και ΕΣΠΑ.
• Το τραπεζικό σύστημα δε δέχεται επιχειρήσεις Εστίασης.
• Σε αντίθεση με άλλες πόλεις, η Πάτρα δεν έχει τουρισμό άρα η εστίαση δεν έχει έξτρα έσοδα. Πελάτες είναι οι ίδιοι οι πατρινοί, οι φοιτητές και οι γονείς και φίλοι τους (έχει υπολογιστεί ότι οι φοιτητές αφήνουν συνολικά στην Πάτρα 1.000.000 την ημέρα και ένα μέρος του ποσού αφορά την Εστίαση).

Πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Μελετών της ΓΣΕΒΕΕ αναδεικνύει τις σοβαρές επιπτώσεις της υγειονομικής και ενεργειακής κρίσης στις μικρές επιχειρήσεις της εστίασης, ενώ ταυτόχρονα αποτυπώνεται πως η πλειονότητα των επιχειρήσεων του κλάδου, βρίσκεται σε παγίδα χρέους. Σύμφωνα με την έρευνα, κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19 οι επιχειρήσεις του κλάδου τελούσαν υπό καθεστώς αναστολής της λειτουργίας τους για τουλάχιστον 9 μήνες ενώ ακόμη και κατά τα διαστήματα που είχε αρθεί το καθεστώς αναστολής λειτουργούσαν με προϋποθέσεις οι οποίες περιόριζαν σημαντικά τη δραστηριότητά τους.  Από την άλλη μεριά, τα μέτρα επιβίωσης της κυβέρνησης, βασίστηκαν στην προσδοκία της δυναμικής ανάκαμψης όταν οι οικονομίες θα επέστρεφαν σε συνθήκες κανονικότητας. Όμως η εμφάνιση του πληθωρισμού, που από τα μέσα του 2021 και μετά καλπάζει, εντάθηκε περαιτέρω λόγω των δυσμενών γεωπολιτικών εξελίξεων εξουδετερώνοντας την προοπτική μίας δυναμικής ανάκαμψης. Επιπλέον, το κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων αυξήθηκε σημαντικά, ενώ ο υψηλός πληθωρισμός απομείωσε τα πραγματικά εισοδήματα και κατ’ επέκταση την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. Μέσα σε αυτό το δυσμενές περιβάλλον τα προβλήματα που είχαν συσσωρεύσει οι επιχειρήσεις εστίασης κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης φαίνεται ότι εντάθηκαν, με κυριότερο εκείνο της εξυπηρέτησης των υποχρεώσεων τους.

Για το 83,2% των επιχειρήσεων αυτών οι οφειλές δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ειδικότερα από το σύνολο των επιχειρήσεων εστίασης του δείγματος

• Το 46,6% έχει καθυστερημένες οφειλές προς τον πρώην ΟΑΕΕ και σε λογαριασμούς ενέργειας
• Το 43,2% έχει καθυστερημένες οφειλές προς το πρώην ΙΚΑ,
• Το 35,9% έχει καθυστερημένες οφειλές προς την εφορία,
• Το 30,6% έχει καθυστερημένες οφειλές προς προμηθευτές,
• Το 22,8% έχει καθυστερημένες οφειλές σε λοιπούς λογαριασμούς (τηλέφωνο, ύδρευση κ.α.),
• Το 18,4% έχει καθυστερημένες οφειλές ενοικίου,
• Το 16% έχει καθυστερημένες οφειλές προς τις τράπεζες.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της έρευνας το μεγαλύτερο μέρος των επιχειρήσεων εστίασης βρίσκεται σε κατάσταση υπερχρέωσης. Συγκεκριμένα, περισσότερες από 1 στις 2 επιχειρήσεις του δείγματος έχουν καθυστερημένες οφειλές σε τουλάχιστον 3 από τις ως άνω κατηγορίες υποχρεώσεων. Επιπλέον, 4 στις 10 επιχειρήσεις του δείγματος έχουν παράλληλα ληξιπρόθεσμες οφειλές τόσο προς την εφορία όσο και προς τα ασφαλιστικά ταμεία.

Η Εστίαση στην Αχαΐα βιώνει μια μόνιμη απογοήτευση από την «στασιμότητα» των πόλεων μας και τη διαχρονική αποτυχία (με εξαίρεση τα Καλάβρυτα) να γίνουν τουριστικός προορισμός. Η Πάτρα θα έπρεπε να αξιοποιήσει πλήρως το Καρναβάλι της, που σήμερα αφορά δυο το πολύ τρεις ημέρες, να δημιουργήσει ένα δυναμικό παράλιο μέτωπο προσέλκυσης επισκεπτών και να ολοκληρώσει τις αισθητικές της αναπλάσεις παντού. Ανάλογα και το Αίγιο και η Κάτω Αχαΐα.

Δημοτικά τέλη: Δίπλα από την ακρίβεια του πληθωρισμού, η Εστίαση βιώνει κι άλλα βάρη όπως την αύξηση του ΦΠΑ σε νερό, χυμούς, σύντομα σε καφέ και σοκολάτα, αλλά και τις συνεχείς αυξήσεις των μισθών των εργαζομένων με παράλληλη αύξηση και των εισφορών τους. Στην Πάτρα η κατάσταση είναι δυσκολότερη αν συνυπολογίσει κανείς ότι η Εστίαση είναι ενταγμένη σε μια τοπική οικονομία που υποχωρεί και αυτό αγγίζει όλους τους τοπικούς κλάδους όπως είναι φυσικό. Με βάση τα παραπάνω, η αύξηση των δημοτικών τελών κατά 100% έως και 300% πρέπει να επανεξεταστεί. Θα είναι ένα ακόμη βαρίδι σε μια περίοδο ασφυξίας που συνεχίζεται και όπως είπαμε έχει και τοπικά δυσμενή χαρακτηριστικά. Μια λογική αύξηση θα ήταν αυτή του πληθωρισμού ή κάτι παραπάνω (από 20% έως 30%) ώστε οι επιχειρήσεις εστίασης να μπορέσουν να την εξυπηρετήσουν χωρίς να φτάσει τελικά η αύξηση στην τσέπη του δημότη. Τέλος δεν πρέπει να αγνοηθεί μια μεγάλη αλήθεια: Μετά την πανδημία του covid-19, παρατηρείται μια μαζική τάση των πελατών της Εστίασης να κάθονται έξω. να αποφεύγουν δηλαδή τους εσωτερικούς χώρους. Αυτό σημαίνει ότι τα καταστήματα δεν μπορούν να μειώσουν τους εξωτερικούς χώρους που καταλαμβάνουν για να περιορίσουν το νέο κόστος των δημοτικών τελών.  Ο Δήμος Πατρέων θα πρέπει να μην επιβαρύνει υπέρμετρα τον κλάδο. Η κρίση δεν έχει φύγει ακόμη. Η οικονομική δραστηριότητα χρειάζεται στήριξη όχι επιβαρύνσεις.

Ο κλάδος χρήζει ενίσχυσης και όχι άλλων επιβαρύνσεων.  Το Επιμελητήριο οφείλει να δρα ως σκέπη προστασίας και στήριξης της επιχειρηματικότητας και πόσο μάλλον του κλάδου της εστίασης, που αποτελεί «πνεύμονα» για την οικονομία της Αχαΐας.

Ο Συνδυασμός «Επιμελητήριο Πρωταγωνιστής» αναλαμβάνοντας την διοίκηση του Επιμελητηρίου έχει σκοπό να πάρει πρωτοβουλίες όπως:

• Καταγραφή επιχειρήσεων εστίασης ανά περιοχή και χαρτογράφηση των αναγκών τους: Η καταγραφή των επιχειρήσεων εστίασης ανά περιοχή και η χαρτογράφηση των αναγκών τους αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την καλύτερη κατανόηση του κλάδου και την παροχή στοχευμένης στήριξης. Μέσα από την καταγραφή, θα μπορούσαν να εντοπιστούν τα κοινά προβλήματα και οι ιδιαίτερες ανάγκες των επιχειρήσεων ανά περιοχή.
• Προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης: Το Επιμελητήριο μπορεί να διεξάγει εκπαιδευτικά σεμινάρια, να πραγματοποιήσει ημερίδες και εργαστήρια, που θα βελτιώσουν σημαντικά τις δεξιότητες του εργατικού δυναμικού και θα εξασφαλίσουν στις επιχειρήσεις εξειδικευμένο/καταρτισμένο προσωπικό. Η εκπαίδευση μπορεί να γίνει σε συνέργεια με εκπαιδευτικούς φορείς και επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο.
• Προώθηση χρηματοδοτικών εργαλείων και προγραμμάτων ΕΣΠΑ: Το Επιμελητήριο έχει την τεχνογνωσία ώστε να παρέχει πληροφορίες και συμβουλευτικές υπηρεσίες αναφορικά με τα διαθέσιμα προγράμματα χρηματοδότησης. Μπορεί να βοηθήσει τις επιχειρήσεις του κλάδου να ενταχθούν σε προγράμματα ενίσχυσης, προσφέροντας συμβουλευτική υποστήριξη για την κατάρτιση επιχειρηματικών σχεδίων και την υποβολή αιτήσεων.
• Προώθηση του τουρισμού καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους: Η έλλειψη τουρισμού στην Πάτρα αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για τον κλάδο της εστίασης. Το Επιμελητήριο μπορεί να συνεργαστεί με τους φορείς τουρισμού και τον Δήμο για την ανάδειξη της Πάτρας και της Αχαΐας ως τουριστικού προορισμού, όχι μόνο κατά την περίοδο του Καρναβαλιού, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
• Δημιουργία επιχειρηματικών συστάδων (cluster): Μια πρωτοβουλία με εξαιρετικό ενδιαφέρον θα ήταν η δημιουργία επιχειρηματικών cluster στον κλάδο της εστίασης, όπου επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε κοντινές περιοχές ή έχουν κοινά συμφέροντα, θα μπορούν να συνεργάζονται για τη βελτίωση της λειτουργίας τους, την κοινή προώθηση και την ενίσχυση της τοπικής αγοράς.

Για να είμαστε όλοι πρωταγωνιστές και όχι κομπάρσοι στη σύγχρονη αγορά.